دیه چیست و چگونه محاسبه می شود؟

گروه وکلای فروکیل در قالب این مقاله سعی در توزیع نکاتی پیرامون بحث دیه دارد و در این مقاله سعی در پاسخ به سوالات شما پیرامون بحث دیه و نوع مجازات دیه و اینکه به چه عواملی بستگی دارد و غیره بررسی خواهیم کرد. برای دریافت اطلاعات بیشتر پیشنهاد می‌ دهیم مقاله زیر را با دقت مطالعه کرده و در صورت تمایل با هر یک از شماره‌های ۰۹۴۲۶۰۰۱۲۰۲/۰۹۲۱۸۵۲۹۲۳۹ ارتباط بگیرید و با کارشناسان ما ارتباط تلفنی حاصل نمایید.

دیه چیست؟

اگر آسیبی به شخص دیگر چه عمدی چه غیر عمدی وارد شود، فرد ملزم به جبران آن خسارت است. در مبحث آسیب‌های جسمی، مساله قصاص و دیه مطرح می‌شود. قصاص به مقابله مثل آسیب، در جرایم عمدی تعبیر می‌شود. به عنوان مثال، اگر کسی عمدا آسیبی به چشم شخص دیگر وارد نمود، شخص مقابل در مورد حق قصاص این آسیب، می‌تواند، به گوش فرد آسیب بزند. در مواقع جرایم غیرعمدی، بحث دیه مطرح می‌شود. دیه، جبران خسارت بدنی با پرداخت هزینه مالی است.

دیه، مقدار مال معین است که شرع اسلام، برای جبران جنایات غیرعمدی، شبه عمد، خطای محض و جنایت عمدی و نقص عضو مشخص می‌کند. به طور کلی دیه به دوسته زیر تعلق می‌گیرد:

۱.جرم‌های عمدی که به دلایل قانونی از حکم قصاص برای آن‌ها استفاده نمی‌شود.

۲.سایر جرم‌های غیرعمد مانند ضرب و شتم.

اگر در شرع، میزان جبران خسارت مشخص شده باشد، دیه نامیده می ‌شود. اگر این مقدار خسارت پرداختی، تعیین نشده باشد از اصطلاح ” ارش” استفاده می‌شود.

انواع دیه چقدر است؟

دیه در شرایط مختلف، دارای انواع گوناگونی است. میزان دیه را براساس نوع آسیب وارده به انسان به انواع زیر تقسیم کرده‌اند: دیه جان: آسیبی که با قصد و اختیار وارد می‌شود. بنا بر حکم شرع، این امر موجب حق قصاص، برای آسیب دیده خواهد شد. فرد آسیب دیده می‌تواند، از قصاص چشم ‌پوشی کرده و دیه دریافت نماید.

دیه قتل: این دیه به وسیله قوه قضاییه مشخص می‌ شود و دیه کامل انسان است. بنابراین اگر فردی مرتکب به قتل شود، ملزم به پرداخت دیه کامل به خانواده مقتول است. در قتل نفس، دیه زن و مرد با هم تفاوت دارد و این تفاوت در قوانین جزایی ایران است.

دیه شبه عمد: فرد مجرم، قصد ارتکاب جرم منجر به آسیب دارد، ولی قصد او ارتکاب خود جنایت نیست. به عنوان مثال برای ادب کردن، فردی را کتک بزنیم ولی در اثر این کتک زدن، فرد جان خود را از دست بدهد.

دیه مقدر: مقدار آن در شرع مشخص است، دیه یک چشم نصف دیه کامل است، دیه یک انگشت، عشر دیه و یا دیه یک بند از انگشت، بسته به دو بندی یا سه بندی بودن انگشت، نصف یا ثلث از عشر دیه کامل است. بنابراین در این خصوص، دادگاه نیازی نمی ‌بیند، که با قرار کارشناسی از صاحبان فن و متخصصین امر که غالبا پزشکی قانونی است، تقاضای ارزیابی مقدار آن را بخواهد و به راحتی تشخیص می‌دهد، دیه مقدر چند درصد است.

خطای محض: نه قصد جنایت وجود دارد و نه انجام کار منجر به آن خسارت شده است. به عنوان مثال، هنگام بازی افراد، توپ، شیشه پنجره خانه‌ای را بشکند و محکم به سر فرد حاضر در آن خانه خورده و سبب مرگ او شود.

دیه جنین در تصادف را در مقاله مربوط به آن، به طور کامل برای شما توضیح داده‌ایم.

دیه اعضای بدن: این دیه به این صورت تعیین می‌ شود، که اگر فردی به صورت عمدی یا غیرعمدی به فردی آسیب وارد کند، ملزم به پرداخت دیه آسیب است. مثلا اگر یک عضو که فقط همان یکی از آن وجود دارد، آسیب ببیند، فرد باید دیه کامل و در صورتی که مثلا یک چشم آسیب ببیند، باید نصف دیه را پرداخت کند.

دیه منافع اعضا: دیه منافع اعضا برای زمانی است که، حواس افراد آسیب می ‌بیند. برای مثال؛ ممکن است در نزاعی، گوش فرد آسیب نبیند، اما شنوایی آن از دست برود، در این حالت فرد مجرم، باید دیه منافع را پرداخت کند. دیه منافع اعضا به حواسی مانند بینایی، عقل، بویایی، شنوایی و مواردی از این دست، تعلق می ‌گیرد.

دیه چگونه محاسبه می‌شود؟

بعد از صحبت در مورد دیه و انواع مختلف آن، بهتر است در مورد چگونگی محاسبه مبلغ دیه هم با شما صحبت کنیم. یکی از سوالات پرتکراری که از ما می‌پرسند، این است که؛ چگونه میزان نرخ دیه تعیین می‌شود؟ بهتر است بدانید که، نرخ دیه، امری مادی محسوب می‌شود. همانند هر امر مادی و مالی دیگری، نرخ و میزان دیه برای مجرم و مقصر حوادث از اهمیت بالایی برخوردار است. به علاوه میزان دیه هر سال، نسبت به سال قبل تغییر خواهد کرد. دلیل این تغییر نرخ دیه را می ‌توان، در نرخ تورم ایران یافت. با توجه به نرخ فزاینده تورم، هر سال قیمت دیه رشد می ‌کند.

هر ساله بعد از اعلام درصد تورم از سوی بانک مرکزی، قوه قضاییه نرخ دیه کامل انسان را تعیین می‌کند. سپس این نرخ دیه معین، به ارگان‌ها و افراد اطلاع رسانی خواهد شد.. معیارهای جامعه امروزی نیز در تعیین مبلغ دیه دخیل هستند. البته به هر حال؛ باید قیمت روز دیه را در نظر گرفت.

نرخ دیه در سال ۱۴۰۳ چقدر است؟

قیمت دیه در هر سال، با توجه به تورمی که وجود دارد، متفاوت با سال قبل است. نرخ قیمت دیه کامل انسان در هر سال، با نظر کارشناسان و با توجه به درصد تورمی که از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اعلام می‌گردد، تعیین شده و پس از موافقت رئیس قوه قضاییه، به اطلاع عموم می‌رسد. بررسی میزان مبلغ دیه کامل انسان، از آن جهت مهم است که دیه سایر اعضای بدن نیز بر مبنای آن محاسبه می‌شود، همچنین مسئول پرداخت دیه، باید مبلغ دیه را به نرخ روز پرداخت کند، حتی اگر سال محکومیت وی با سال پرداخت متفاوت باشد. دیه کامل انسان در سال ۱۴۰۳، برابر با ۱۲ میلیارد ریال (یک  میلیارد و دویست میلیون تومان) در ماه‌های عادی یا غیر حرام است که این عدد در ماه‌های حرام به میزان یک سوم دیه کامل افزایش می‌یابد که با توجه به عددی که برای ماه‌های عادی گفته شد، در ماه حرام معادل ۱۶ میلیارد ریال یا یک میلیارد و ششصد میلیون تومان خواهد شد.

میزان دیه کامل مرد در سال ۱۴۰۳

دیه کامل مرد در سال ۱۴۰۳، همانطور که گفته شد در ماه‌های عادی یا غیر حرام، ۱۲ میلیارد ریال (یک  میلیارد و دویست میلیون تومان) و در ماه‌های حرام به اضافه یک سوم دیه کامل محاسبه می‌شود و با توجه به آن معادل ۱۶ میلیارد ریال یا یک میلیارد و ششصد میلیون تومان خواهد شد.

میزان دیه کامل زن در سال ۱۴۰۳

در قانون مجازات اسلامی دیه قتل مردان دو برابر زنان درنظر گرفته شده است که انتقادهای زیادی را نیز به همراه دارد. این قانون زمانی اجرا می‌شود که مبلغ دیه بیش از یک سوم دیه کامل باشد و در مواردی که دیه کمتر از یک سوم دیه کامل است، میان دیه زن و مرد، تفاوتی وجود نخواهد داشت. به بیان دیگر ، اگر آسیب و صدمات منجر به نقص عضو گردد، میزان دیه زن نصف دیه مرد محاسبه می ‌شود. در شرایطی که صدمه از نوع جراحات منتهی به زوال منافع یا نقص عضو نگردد، در این صورت تفاوتی میان زن و مرد نبوده و دیه و ارش زن حتی در صورتی که بیش از ثلث باشد، نصف نمی‌شود و با دیه مرد مساوی است.

از طرف دیگر باید گفت که مطابق قانون در همه خسارات وارده بر شخص ثالث که در حوادث رانندگی ایجاد شود، هیچ تفاوتی میان زن و مرد برای پرداخت بیمه توسط شرکت ‌های بیمه مثل شرکت بیمه شخص ثالث ایران و هر شرکت دیگری وجود نخواهد داشت و فارغ از جنسیت به همه افراد دیه کامل تعلق خواهد گرفت.

وکیل دیه کیست؟

دیه، مفهومی در قوانین دینی و حقوقی که در بسیاری از جوامع مطرح است و پیچیدگی‌ ها و ابهامات مختلفی دارد. این اصطلاح معمولا به مبالغ گفته می‌ شود که برای آسیب ‌های جسمی کسی که به ‌صورت تصادفی کشته یا مجروح شده است، تعیین می‌شود.

در پیگیری موارد مرتبط با نحوه محاسبه دیه، انتخاب وکیل متخصص و مجرب بسیار اهمیت خواهد داشت. وکیل با تمامی اطلاعات حقوقی و قضائی مربوط به دیه آشنا است و می ‌تواند به شما در تعیین مبلغ دیه، مراحل قانونی و دادگاهی و راهنمایی در رسیدگی به موارد مشابه کمک کند. در این زمینه گروه وکلای فروکیل می تواند بهترین متخصصین در زمینه وکیل ضرب و شتم و دیه و وکیل تصادفات رانندگی را به شما معرفی کنند .برای ارتباط با گروه وکلای فروکیل می توانید  با هریک از شماره های ۰۹۴۲۶۰۰۱۲۰۲/۰۹۲۱۸۵۲۹۲۳۹ ارتباط بگیرید.

دیه در ماه‌های حرام چه تفاوتی دارد؟

ماه های حرام سال از نظر دین اسلام و اصول شرعی شامل محرم، رجب، ذی القعده و ذی الحجه میباشد. همانطور که اشاره گردید جنایت در ماه های حرام موجب تغلیظ دیه می گردد. به عبارت ساده تر خون بهای کامل انسان در ماه های فوق الذکر به میزان یک سوم مبلغ کل دیه کامل افزایش می یابد. به این نکته توجه داشته باشید که تغلیظ خون بها صرفا در خصوص قتل نفس اجرا می گردد. بنابراین میزان خون بها در خصوص سایر جنایات مشمول تغلیظ دیه نمی شود و به عبارت ساده تر در جنایات دیگر اعم جنایات بر اعضا و جراحات و یا غیره تفاوتی میان ماه های حرام و غیر حرام وجود ندارد. مبلغ دیه سال ۱۴۰۳در ماه های غیر  حرام ۱ میلیارد و ۲۰۰ هزار تومان می باشد. همچنین مبلغ دیه ماه های حرام در سال ۱۴۰۳ به میزان یک میلیاردو ششصد میلیون تومان خواهد بود

در چه مورد دیه باید پرداخت شود؟

دیه، یکی از مجازات های پیش بینی شده در قانون بوده و مبلغی است که در جنایات غیر عمد وارده بر اعضای بدن و جان افراد یا در مواقعی که امکان قصاص نیست یا با دیه، مصالحه شده، پرداخت می شود. دیه نفس، دیه اعضا و دیه منافع، انواع دیه هستند. جنایات غیر عمد بر جان و جسم اشخاص و جرایم عمدی که به هر دلیل، امکان قصاص نیست، موارد پرداخت دیه می باشند.

دیه، اعم از مقدر و غیر مقدر، مالی است که در شرع مقدس، برای ایراد جنایت غیر عمدی بر نفس، اعضاء و منافع و یا جنایت عمدی، در مواردی که به هر جهتی، قصاص ندارد، به موجب قانون، مقرر می‌ شود . بر اساس این ماده، می توان گفت، موارد پرداخت دیه، جنایات غیر عمد، بر جان یا جسم افراد، جنایات عمدی که به هر جهت، امکان قصاص کردن فرد مقابل، وجود ندارد یا در مواردی است که مجنی علیه، یعنی کسی که جنایت بر او، وارد آمده یا اولیای دم، به جای قصاص، بر گرفتن دیه، مصالحه می کنند.

مهلت پرداخت دیه چقدر است؟

مهلت پرداخت دیه در جرایم عمدی: در جرایم عمدی، مجرم با آگاهی و علم به نتیجه عمل خود، مرتکب جرم می‌شود. بر اساس قانون مجازات اسلامی، مهلت پرداخت دیه در این دسته از جرایم، پس از صدور رأی دادگاه ۱ سال قمری از زمان وقوع جرم است. مجموعه دیه باید تا این زمان از مال فرد مجرم پرداخت شود.

مهلت پرداخت دیه در جرایم شبه عمد: در جرایم شبه عمد، مجرم بدون سوءنیت و آگاهی از نتیجه عمل خود، جرم را انجام می‌دهد. بر اساس قانون مجازات اسلامی، مهلت پرداخت دیه در این دسته از جرایم از زمان وقوع جرم ۲ سال قمری است. در این مدت، مجموعه دیه از مال و اموال مجرم باید پرداخت گردد.

مهلت پرداخت دیه در جرایم خطای محض: در صورتی که مجرم بدون هیچ قصد و نیتی جرم انجام دهد (خطای محض)، مهلت پرداخت دیه از زمان وقوع جرم ۳ سال قمری است. این مبلغ توسط شخص عاقله قابل پرداخت می ‌باشد. به این ترتیب، مهلت پرداخت دیه در قانون مجازات اسلامی بر اساس نوع جرم و میزان آگاهی و علم مجرم تعیین می‌شود.

پرداخت دیه به عهده کیست؟

ممکن است این تصور به وجود آید که پرداخت دیه عموما بر عهده شخصی است که مرتکب قتل شده است اما چنین تصوری درست نمی باشد. مطابق قانون مجازات اسلامی، در قتل عمد و شبه عمد پرداخت دیه برعهده خود فرد است. اما اگر قتل در اثر خطای محض صورت گیرد و با دلیل ثابت شود که خطای محض بوده است، در این صورت اقوام مرد قاتل باید دیه را پرداخت نمایند. اما در زمانی که مجرم خود اعتراف کند که قتل در اثر خطای محض واقع شده است اما عاقله یا اقوام مرد او اعلام نمایند که قتل در اثر خطای محض نبوده است، در چنین شرایطی پرداخت دیه برعهده خود مجرم می باشد.

آیا دیه به ارث می‌رسد؟

برابر قانون مجازات اسلامی، دیه به ارث می رسد. یعنی وقتی شخصی کشته شود و طبق قانون اولیا تقاضای دیه کنند، این دیه به تمام وراث مقتول به جز بستگان مادری وی، به همان شیوه ای که بقیه اموال بین وراث تقسیم می شود، تعلق گرفته و تقسیم خواهد شد. همچنین اگر چند نفر در یک قتل دست داشته باشند، همه افرادی که در این جرم شریک بوده اند نسبت به پرداخت دیه هم شریک هستند و به طور مساوی باید سهم خود را از رقم دیه پرداخت نمایند.

دیه قاتل به حساب چه کسی واریز می‌شود؟

دیه قاتل به چه کسانی تعلق می گیرد زمانی قابل بحث می شود که شرایط  قاتل و مقتول از نظر میزان دیه یکسان نباشد. به زبان ساده اگر قاتل مرد و مقتول زن باشد، قاتل چند نفر و مقتول یک نفر باشد یا زمانی که اولیاء دم مقتول بر سر بخشش، گرفتن دیه یا قصاص قاتل تفاهم و اشتراک نظر نداشته باشند. در این شرایط میزان دیه اعلامی هر سال رئیس قوه قضاییه به عنوان ملاک و معیار،محاسبه در نظر گرفته می شود، سپس دیه مورد نظر محاسبه و مابه التفاوت یا فاضل دیه برای اجرای حکم قصاص  به خانواده قاتل پرداخت می شود. در این شرایط اگر قاتل، اولیاء دم یا خانواده نداشته باشد مبلغ مابه التفاوت مورد نظر برای اجرای حکم قصاص قاتل به صندوق بیت المال واریز می شود.

آیا امکان تقسیط دیه هست؟

امکان تقسیط پرداخت دیه کامل، با توافق طرفین و تایید دادگاه وجود دارد.  در برخی موارد، با رضایت اولیای دم، امکان تبدیل دیه کامل به قصاص و یا دیه کمتر از میزان کامل نیز فراهم است.

خلاصه مطلب

. در این مطلب تلاش کردیم تا به این سوال پاسخ دهیم که دیه چیست و دیه در سال ۱۴۰۳ چقدر است؟  انواع دیه را ارزیابی نمودیم. سپس نحوه محاسبه دیه در سازمان پزشکی قانونی را تشریح کرده  را بررسی کردیم.  اطلاعات بیشتر در رابطه با دیه می ‌توانید با  هر یک از شماره ‌های ما ۰۹۲۱۸۵۲۹۲۳۹/۰۹۴۲۶۰۰۱۲۰۲ ارتباط گرفته و مشاوره حقوقی رایگان دریافت نمایید.