قرار وثیقه چیست و بررسی مراحل آن

وثیقه یا قرار وثیقه مبلغ مالی یا دارایی غیرمنقولی است که در ازای شرطی نزد طرف قرارداد یا دادگاه می‌گذارند. معنای لغوی وثیقه «استوار»، «آنچه بدان اعتماد شود» و «محکم کاری» است.

قرار وثیقه چیست؟

قرار وثیقه قراری است که به ‌موجب آن، متهم متعهد می ‌شود که هرگاه به مرجع قضایی احضار شد، در این مرجع حضور یابد و برای تضمین انجام این تعهد، وثیقه ‌ای به مبلغ معین به مرجع قضایی می ‌سپارد؛ و اگر متهم در موعد مقرر در این مرجع حاضر نشود، این وثیقه ضبط خواهد شد. تحقیق مزبور، مفهوم، صدور قرار و آثار آن، موارد رفع اثر، و… را مورد تبیین و بررسی قرار می ‌دهد. وثیقه یا «قرار وثیقه» مبلغ مالی یا دارایی غیرمنقولی است که در ازای شرطی در اختیار دادگاه قرار می ‌گیرد. وثیقه در لغت به معنای استوار، آنچه بدان اعتماد بشود و محکم کاری است. مقام قضایی قرارهای گوناگونی را در دسترس دارد که بر حسب نوع جرم می ‌تواند تعیین کند. قرار وثیقه معمولا زمانی انتخاب می ‌گردد که قاضی تشخیص دهد سایر قرارها اطمینان کافی را حاصل نمی‌کند. این شیوه به عنوان یکی از انواع قرارهای تامین کیفری در قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور کیفری ذکر شده است.

چه اموالی را می ‌توان وثیقه گذاشت؟

آنچه متهم می  ‌تواند به عنوان وثیقه معرفی کند وجه نقد، ضمانت ‌نامه بانکی یا مال منقول و غیرمنقول است. به عبارتی قانون‌ گذار هر مال دارای ارزشی را واجد معرفی دانسته است. به این صورت حتی خودروی متهم هم به عنوان یک مال منقول می ‌تواند ارزش‌گذاری و وثیقه شود. در خصوص اموال غیر منقول که زمین و ملک و منزل از امثال آن هستند، اخذ وثیقه از طریق بازداشت سند مالکیت صورت می‌ پذیرد.

چه کسی نوع وثیقه را مشخص می‌کند؟

مطابق آنچه از متن قانون گفتیم، به نظر می ‌رسد نوع وثیقه از اختیارات متهم است که انتخاب شود. به این ترتیب مقام قضایی اگر قرار وثیقه نقدی را صادر نماید، باز متهم مختار است که مبلغ نقد را در اختیار دادگاه بگذارد یا معادل آن به صورت یکی از اموالش را معرفی کند.

مراحل صدور قرار وثیقه به چه صورت است؟

قرار وثیقه در دو مرحله صادر می ‌شود. در مرحله اول، مقام قضایی قرار اخذ وثیقه صادر می ‌کند. به متهم ابلاغ می ‌گردد که باید به میزان ریالی مشخصی وثیقه بگذارد. متهم تا زمان تودیع وثیقه در بازداشت خواهد بود و با تودیع وثیقه آزاد می‌ شود تا هر زمان حضور او لازم بود، حاضر شود. این مرحله از صدور قرار وثیقه یک طرفه از سمت مقام قضایی است. مرحله دوم، قرار قبولی وثیقه است. پس از سپردن وثیقه توسط متهم، مقام قضایی بعد از پذیرش وثیقه، قرار قبولی وثیقه را صادر می‌کند. وثیقه‌گذار می ‌تواند خود متهم یا شخص ثالث باشد و بعد از سپردن وثیقه، متهم باید از بازداشت آزاد شود. عدم قبول وثیقه باید با ذکر دلیل موجه باشد و بدون ذکر دلیل موجب محکومیت انتظامی می‌شود.

پرداخت وثیقه توسط خود متهم یا شخص ثالث:

پرداخت وثیقه توسط متهم: متهم می ‌تواند وثیقه را از اموال منقول یا غیرمنقول، ضمانت ‌نامه بانکی یا وجه نقد، به اندازه تعیین شده در قرار، بپردازد و شخصاً آن را تودیع نماید. اگر متهم بعد از ابلاغ اخطاریه، در موعد مقرر در مرجع قضایی حضور نیابد، وثیقه بعد از صدور دستور ضبط وثیقه توسط دادستان و طی تشریفات قانونی، ضبط می گردد. پرداخت وثیقه توسط شخص ثالث: وثیقه‌گذار مسئول حضور متهم در نزد مقام تحقیق است و باید آدرس دقیق متهم را به دادگاه اعلام نماید و در صورت تغییر آدرس، بایستی در اولین فرصت، این مسئله را به دادگاه اطلاع دهد.

تودیع وثیقه چیست:

زمانی که مقام محترم قضایی، قرار وثیقه صادر می کند، می توان با توجه به مقدار وثیقه، آن را با همان ارزش، تهیه و به دادگاه یا دادسرا ارائه کرد. در صورتی که متهم، آن مقدار وثیقه را در دست نداشته باشد، می تواند آن را اجاره کند (اجاره سند). در زمان صدور قرار وثیقه از طرف مقام قضایی، متهم می تواند با تودیع وثیقه مناسب به‌ جای اینکه در زندان بماند، در خارج از زندان به کارهایی که می تواند در راستای رفع اتهام از خود انجام دهد، بپردازد.

در چه صورتی وثیقه ضبط می‌شود؟

چنانچه فردی وثیقه تودیع کرده باشد و بعد از احضار، نزد مقام قضایی حضور نیابد با طی مراحلی امکان ضبط وثیقه او فراهم خواهد گردید. در رابطه با متهم نیز پس از محکومیت قطعی، وثیقه ضبط می گردد.در صورتی که متهم یا محکوم علیه در موعد مقرر در دادگاه یا دادسرا حضور نیابد، اگر فردی غیر از خود او، وثیقه سپرده باشد، به وثیقه گذار اخطار داده می‌شود که طی مدت ۲۰ روز، متهم یا محکوم علیه را تسلیم نماید. در صورت تسلیم نکردن او، پس از ابلاغ و به دستور دادستان، وثیقه ضبط می شود.اگر متهم یا محکوم علیه بعد از صدور دستور دادستان مبنی بر ضبط وثیقه و قبل از تمام شدن عملیات اجرایی، در مرجع قضایی حضور یابد یا وثیقه‏ گذار، وی را تسلیم کند، دادستان با رفع اثر از دستور صادره، دستور أخذ یا ضبط حداکثر تا یک چهارم از وجه قرار را صادر خواهد نمود.اگر متهم یا وثیقه ‎گذار طی ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ دستور ضبط بخشی از وجه قرار، معادل آن را به صندوق دولت واریز نماید، ضبط آن صورت نمی گیرد و اعتبار قرار تأمین صادره به‌ طور کامل به قوت خود باقی می ماند. شایان ذکر است که چنانچه دلیل موجهی برای عدم حضور نزد مقام قضایی وجود داشته باشد، با اثبات ادعا، وثیقه ضبط شده، مسترد خواهد شد.

وثیقه گذار در هر مرحله از دادرسی با معرفی و تحویل متهم، می ‌تواند رفع مسئولیت و یا آزادی وثیقه خود را تقاضا کند. هرگاه متهم یا محکوم علیه در موعد مقرر در دادگاه یا دادسرا حضور یابد، به محض شروع اجرای حکم جزایی یا قطعی شدن قرار تعلیق وثیقه صادره، آزاد می شود. همچنین در صورت فوت وثیقه گذار، قرار وثیقه منتفی می‌شود و متهم می بایست وثیقه جدید بسپارد، مگر اینکه دستور ضبط وثیقه صادر گردیده باشد.لازم به ذکر است در مواردی که جرم غیرعمدی باشد و جبران خسارت بزه دیده از روش دیگری امکان پذیر باشد، مقامات قضایی نمی‌توانند قرار وثیقه صادر نمایند.

مراحل صدور وثیقه تا آزادی متهم همراه با سند برای آزادی زندانی چیست؟

مراحل صادر شدن قرار وثیقه در مراجع قضایی در دو مرحله انجام می شود، در وحله اول مقام قضایی می بایست قرار وثیقه یا وثیقه ملکی را صادر نماید و بدین صورت به متهم ابلاغ می گردد در صورتی که وثیقه‌ ای جهت آزادی خود دارد به دادگاه ارائه دهد تا اقدامات لازم جهت آزادیش صورت پذیرد. چنانچه این امکان وجود دارد که معرفی وثیقه از جانب خود متهم یا هر شخص فرد دیگری باشد. چنانچه وثیقه وجه نقد می باشد، می بایست در حساب سپرده دادگستری قرار گیرد؛ اگر وثیقه مورد نظر مال منقول باشد، به نحو مناسب توقیف می گردد و چنانچه مال غیر منقول مثل وثیقه ملکی یا سند ملکی جهت اجاره سند یا سند برای آزادی زندانی می باشد، سند ملکی آن مال می بایست از طریق اداره ثبت اسناد و املاک بازداشت گردد.پ

در مورد مال منقول و غیرمنقول مقام قضایی از کارشناس رسمی دادگستری جهت ارزیابی مالی که به دادگاه معرفی گشته استعلام صورت می پذیرد و در در صورتی آن مال مورد پذیرش قرار می گیرید که ارزش مال معرفی شده به میزان مبلغ وثیقه صادر شده یا بیشتر از آن قرار گرفته باشدبه علاوه هنگامی که کارشناس یا اداره ثبت اسناد اطلاع می دهد که ملک معرفی شده از جانب متهم ارزش مورد نیاز را ندارد، جای اعتراضی وجود نخواهد داشت. نکته‌ای که می بایست به آن ذکر نمود این می باشد که این امکان وجود دارد که مراحل  بازداشت سند ملکی یا توقیف مال یا ارزیابی مال معرفی جهت سند برای آزادی زندانی  به چند روز به نیاز هست که در این مدت می بایست تا زمان بازداشت سند اجاره ای یا توقیف مال شخص متهم به دلیل عدم معرفی وثیقه ملکی در بازداشت به سر خواهد برد. چنانچه بعد از معرفی وثیقه و محیا بودن شرایط قانونی مقام قضایی دستور قرار قبولی وثیقه را صادر می کند و در این هنگام متهم پس از طی کردن مراحل آن می بایست آزاد شود.

مدت زمان آزادی با وثیقه:

مدت زمان آزادی با وثیقه بستگی به روند قضایی پرونده دارد. در صورتی که دادگاه به تأخیر بیافتد یا تحقیقات بیشتری نیاز باشد، مدت زمان آزادی نیز ممکن است طولانی ‌تر شود. اما در هر صورت، متهم باید تا زمان برگزاری دادگاه و صدور حکم نهایی در دسترس مقام قضایی باشد.

صدور قرار وثیقه چه زمانی ممنوع است؟

صدور قرار وثیقه در برخی موارد خاص ممنوع است. این موارد شامل جرایم سنگین مانند قتل، تجاوز، قاچاق مواد مخدر و جرایمی که امنیت عمومی را تهدید می ‌کنند، می ‌باشد. در چنین مواردی، متهم تا زمان برگزاری دادگاه و صدور حکم نهایی در بازداشت خواهد ماند.

خلاصه مطلب:

وثیقه از جمله رایج ‌ترین انواع قرار تامین که پس از قرار بازداشت بیشترین شدت را دارد، قرار وثیقه می‌باشد. قانون آیین دادرسی کیفری به موارد قرار تامین کیفری اشاره کرده و می‌گوید به منظور دسترسی به متهم و حضور به موقع وی، جلوگیری از فرار یا مخفی شدن او و تضمین حقوق بزه‌ دیده برای جبران ضرر و زیان وی، پس از تفهیم اتهام و تحقیق لازم، در صورت وجود دلایل کافی توسط بازپرس صادر می‌شوند. بند «خ» همان ماده اخذ وثیقه اعم از وجه نقد، ضمانت‌نامه بانکی، مال منقول یا غیرمنقول را به عنوان یکی از قرارها نام می‌برد. تعریف قرار وثیقه و شرایط ضبط مبلغ وثیقه، موضوع بحث ما خواهد بود.‌ما را در اینستاگرام دنبال کنید تعریف قرار وثیقه وثیقه در لغت به معنای عهد و پیمان بستن و استوار کردن می‌باشد و قرار وثیقه، قراری است که متهم برای تضمین حضور خود نزد مقام قضایی در زمان مقتضی، مبلغی را به عنوان وثیقه می‌سپارد. قرار وثیقه، پس از قرار بازداشت موقت، بیشترین اطمینان برای دسترسی به متهم را دارد. برخلاف کفالت و وجه التزام، مبلغ تعهد شده، در ابتدا تودیع می‌شود و با ایفای تعهد یا انتفا آن، آزاد می‌شود و منوط به وقوع تخلف نیست.مطابق متن بند «خ» قانون آیین دادرسی کیفری، وثیقه اعم از وجه نقد، ضمانت‌ نامه بانکی، مال منقول یا غیرمنقول است. همچنین اموالی که در رهن باشند یا اموالی که متعلق به دولت و اموال عمومی باشند، امکان به وثیقه گذاردن ندارند. مال موقوفه نیز نمی ‌تواند به عنوان وثیقه قرار بگیرد؛ مگر آنکه وقف، مربوط به عرصه باشد که در این حالت اعیان و بنای ساخته شده می ‌تواند به عنوان وثیقه تودیع شود. اگر مالی که به وثیقه گذاشته می‌شود، از اموال منقول یا غیرمنقول باشد، باید توسط کارشناس رسمی دادگستری قیمت‌ گذاری شده و ارزش ریالی آن مشخص گردد.