پابند الکترونیک چیست و چه افرادی می توانند از آن استفاده کنند؟

گروه وکلای فروکیل در قالب مقاله سعی در توضیح این نکته به شما مطالعه کننده محترم دارد که در چه صورتی افراد می‌توانند  درخواست پابند بکنند؟ استفاده از پابند الکترونیک چه شرایطی را دارد و در چه جرایمی و مجازات‌های قابلیت اعمال دارد.

برای دریافت پاسخ سوالاتتان در مورد ستفاده از پابند الکترونیک می ‌توانید مقاله زیر را با دقت مطالعه نمایید و برای کسب اطلاعات بیشتر به شماره ۰۹۴۲۶۰۰۱۲۰۲/۰۹۱۹۷۹۶۹۳۶۷ ارتباط بگیرید .

پابند الکترونیک چیست؟

پابند الکترونیک، نوعی ردیاب (GPS) است که به پای محکومان واجد شرایط بسته می‌شود و این امکان را به فرد محکوم می‌ دهد تا بتواند تمام دوران محکومیت در جرایم درجه پنج تا هشت یا باقی ‌مانده دوران محکومیت در جرایم درجه دو تا چهار را خارج از زندان و در محدوده مراقبتی مشخص شده بگذرانند.

دادگاه این اختیار را دارد که در صورت وجود تمامی شرایط لازم، فردی که محکوم به حبس شده است را با اعلام رضایت وی، تحت مراقبت الکترونیکی قرار دهد.

طبق آیین ‌نامه اجرایی مراقبت‌های الکترونیکی که با نام آیین ‌نامه پابند الکترونیک شناخته می ‌شود، مراقبت الکترونیکی یعنی نظارت و کنترل فرد تحت مراقبت به ‌صورت مستمر یا دوره‌ ای، با استفاده از ابزار و تجهیزات الکترونیکی. تجهیزات مراقبت الکترونیکی نیز، به کلیه وسایل و لوازمی اطلاق می ‌شود که جهت نظارت تحت سامانه‌های الکترونیکی به فرد تحت مراقبت یا در محدوده مراقبت نصب می‌شود.

اگر فرد محکوم دارای پابند الکترونیک، در پابند خود تغییری ایجاد کند یا آن را دستکاری کند، با توجه به این ‌که از طریق مانیتورینگ مرکز مراقبت الکترونیک سازمان زندان‌ها، کنترل می ‌شود فوراً مشخص می‌ شود و به او هشدار داده می ‌شود. چنانچه محکوم مقررات را رعایت نکرده و نسبت به هشدار‌ها بی ‌توجهی کند، این موضوع از سوی مبادی ذی ‌ربط فورا به قاضی رسیدگی‌ کننده پرونده، اعلام می ‌شود تا تصمیم مقتضی را بگیرد.

استفاده از پابند الکترونیک به چه صورت است؟

سیستم جی پی اس و ردیابی پابند مجرمین توسط مانیتورینگ فعالی که برای محدوده مکانی مشخصی معین شده کار می کند. عملکرد پابند الکترونیکی به گونه ای است که زندان بان ها و ماموران امنیتی، سیستم محدودیت تردد را برای مجرمین خود وضع می کنند و با این ترتیب زندانیان در صورت خروج از محدوده مورد نظر با آلارم های هشدار دهنده مواجه می شود.

سیستم جی پی اس پابند الکترونیکی زندانیان مانند ردیاب شخصی عمل می کند با این تفاوت که سیستم نظارتی و کنترلی دقیق تری دارد.

برای مثال اگر مجرمی با قصد فرار و یا هر مسئله دیگری اقدام به دستکاری و یا بازکردن این پابند انجام دهد، به سرعت از سمت ماموران امنیتی مورد تعقیب و دستگیری قرار می گیرد.

چه افرادی می‌توان از پابند الکترونیک استفاده کنند؟

افرادی که ممکن است حسب تصمیم مرجع ذی‌صلاح تحت مراقبت الکترونیکی قرار گیرند عبارتند از:

• متهمان مشمول بند چ ماده ۲۱۷ قانون آیین دادرسی کیفری
• محکومان مشمول ماده ۶۲ قانون مجازات اسلامی یعنی محکومان جرایم تعزیری درجه ۵ تا ۸ بدون تحمل حبس و محکومان جرایم تعزیری درجه ۲ تا ۴ پس از گذراندن یک چهارم مجازات حبس
• زندانیان تحت نظام نیمه ‌آزادی و شاغل در مراکز حرفه ‌آموزی
• فرادی که به موجب قانون یا تصمیم مرجع قضایی تحت مراقبت بوده یا از ورود یا خروج از محدوده معینی منع شده‌اند، از قبیل مراقبت‌های مذکور در مواد ۴۲ و ۴۳ قانون مجازات اسلامی؛
• سایر موارد پیش‌بینی شده در قوانین و مقررات.
• سایر محکومانی که طبق بخشنامه استفاده از پابند الکترونیک دادگستری استان تهران در سال ۱۴۰۲، می ‌توانند از پابند الکترونیک بهره‌مند شوند:
• محکومان به حبسی که به جزای نقدی نیز محکوم شده‌اند و جزای نقدی را پرداخت نکرده‌اند؛ در صورت سپردن تأمین مناسب می ‌توانند از نظام آزادی تحت نظارت الکترونیکی استفاده کنند. محکومان به حبس بدل از جزای نقدی محکومان به حبس تعزیری که به رد مال ناشی از جرم محکوم شده‌اند و در اجرای قانون مجازات اسلامی در صورت اقدام به جبران ضرر و زیان با برقراری ترتیبات جبران محکومان دارای محکومیت‌ های متعدد به حبس تعزیری در صورتی ‌که اعمال مقررات تعدد، در میزان مجازات قابل اجرا مؤثر باشد، پس از تجمیع مجازات‌ ها در اجرای مواد ۵۱۰ و ۵۱۱ قانون آیین دادرسی کیفری با لحاظ بند‌های فوق محکومان دارای دو فقره محکومیت غیرقابل تجمیع، پس از تحمل حبس تعزیری یکی از محکومیت‌ها و شروع به اجرای محکومیت دوم با لحاظ احراز شرایط قانونی
• زندانیان تحت نظام نیمه‌آزادی و شاغل در مراکز حرفه‌آموزی
• مرتکبان قاچاق کالا و ارز که به لحاظ عدم پرداخت جزای نقدی مجازات آن‌ها مطابق قانون قاچاق کالا و ارز به حبس بدل از جزای نقدی محکوم شده‌اند و مدت حبس بدل از جزای نقدی بیش از ۵ سال باشد پس از تحمل یک چهارم مجازات حبس
• فرد تحت مراقبت الکترونیکی، مطابق مقررات از ارفاقات قانونی و حقوقی مانند: عفو، آزادی مشروط و مرخصی برخوردار می‌شود.

مراحل دریافت پابند الکترونیک چیست؟

براساس قانون آیین دادرسی کیفری، در جرایم مشمول نظام نیمه ‌آزادی و آزادی تحت نظارت سامانه ‌های الکترونیکی، پس از وصول گزارش شورای طبقه ‌بندی زندان و نظریه مددکاران اجتماعی معاونت اجرای احکام کیفری، مبنی بر آنکه اجرای یک فعالیت شغلی یا حرفه‌ای، آموزشی، حرفه‌آموزی، مشارکت در تداوم زندگی خانوادگی و یا درمان پزشکی، از سوی محکوم‌علیه در خارج از محیط زندان، در فرآیند اصلاح وی و یا جبران ضرر و زیان بزه ‌دیده موثر است، قاضی اجرای احکام کیفری می ‌تواند پیشنهاد اجرای نظام نیمه ‌آزادی و آزادی تحت نظارت سامانه ‌های الکترونیکی را طبق مقررات دادرسی الکترونیکی به دادگاه صادرکننده حکم، بدهد و طبق تصمیم دادگاه اقدام کند.

براساس قانون آیین دادرسی کیفری: قاضی اجرای احکام کیفری، پس از موافقت دادگاه با پیشنهاد قاضی اجرای احکام، با اخذ تأمین متناسب از محکوم‌علیه، دستور اجرای تصمیم دادگاه را صادر و مراتب را به زندان اعلام می‌کند.

بعد از اخذ موافقت قاضی صادرکننده حکم با استفاده از پابند الکترونیکی، پرونده به دایره اجرای احکام ارجاع داده می‌شود تا مراتب به زندان اعلام شود. ماموران زندان موظف هستند که فرد زندانی را به مرکز مراقبت الکترونیک زندان معرفی کنند تا آموزش و اقدامات لازم انجام شود و پابند نصب شده و زندانی نیز وثیقه ‌ای پرداخت می ‌کند؛ بنابراین طبق مواد فوق، قاضی اجرای احکام با وجود شرایط مذکور می‌تواند به دادگاه صادرکننده حکم پیشنهاد استفاده از پابند الکترونیک برای محکوم‌علیه را به دادگاه بدهد و بعد از موافقت دادگاه اقدامات لازم در این زمینه انجام می ‌شود.

بعد از انجام مراحل فوق، فرد زندانی می ‌تواند باقی دوران محکومیت خود را با استفاده از پابند الکترونیکی در بیرون از زندان سپری کند. علاوه بر پیشنهاد قاضی اجرای احکام در مورد استفاده از پابند الکترونیک، محکوم نیز می ‌تواند درخواست برخورداری از مراقبت الکترونیک را مطرح کند. طبق بخشنامه شرایط استفاده از پابند الکترونیک، در صورت درخواست محکوم به حبس جهت بهره‌ مندی از نظام آزادی مذکور دادستان یا قاضی اجرای احکام مکلف است، تقاضای محکوم علیه را به همراه پرونده جهت اتخاذ تصمیم به دادگاه مربوطه ارسال نمایند. تشخیص احراز شرایط برای برخورداری محکومان به حبس از نظام نیمه‌ آزادی تحت نظارت الکترونیک با دادگاه صادرکننده حکم قطعی است. طبق این بخشنامه، محکوم قطعی به حبس درجه پنج تا هشت، قبل از اعزام و معرفی به زندان می‌ تواند تقاضای خود را به اجرای احکام کیفری تقدیم کند. قاضی اجرای احکام مکلف است، درخواست وی را همراه پرونده به دادگاه مربوطه ارسال و در صورت احراز شرایط و موافقت دادگاه، محکوم‌علیه را احضار و به مرکز مراقبت الکترونیکی معرفی کند. استفاده از پابند الکترونیک، منوط به معرفی محکوم به زندان و طرح در شورای طبقه ‌بندی زندان نیست. اگر محکوم‌علیه در زندان در حال تحمل حبس باشد. درخواست او به همراه پرونده به دادگاه صادرکننده حکم قطعی ارسال و پس از موافقت، مفاد تصمیم دادگاه به مرکز مراقبت اعلام و محکوم علیه را احضار و جهت نصب تجهیزات به مرکز مراقبت الکترونیک، معرفی می‌کند.

هزینه استفاده از پابند الکترونیک چقدر است؟

طبق بخشنامه تعرفه استفاده از تجهیزات مراقبت الکترونیکی ، تعرفه استفاده از پابند الکترونیکی بابت هر روز استفاده برای افراد اعم از اینکه مستقیماً توسط مراجع قضایی به مرکز مراقبت الکترونیکی معرفی شوند و یا زندانیانی که جهت تحمل مدت باقی‌مانده مجازات حبس و یا پس از تبدیل قرار تأمین به جای بازداشت تحت نظارت با تجهیزات الکترونیکی قرار می‌گیرند. به این شرح است: برای عموم افراد: مبلغ ۲۰ هزارتومان

برای افرادی که به تشخیص مددکار و تأیید رئیس مؤسسه کیفری با موافقت مدیرکل زندان‌های استان و با مقام مجاز معرفی شده از سوی وی از پرداخت تعرفه مقرر در بند الف عاجز هستند: مبلغ ۱۰ هزارتومان

برای افراد تحت پوشش کمیته امداد حضرت امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی کشور و زنان سرپرست خانوار هستند: مبلغ ۲ هزار تومان

افرادی که به تشخیص سازمان زندان‌ها توانایی پرداخت تمام یا بخشی از هزینه استفاده از تجهیزات را ندارند، در حدود اعتبارات و منابع مالی سازمان از پرداخت هزینه معاف می‌شوند.

افرادی که به تشخیص سازمان زندان‌ها قادر به پرداخت کامل یا بخشی از هزینه استفاده از تجهیزات پابند الکترونیک نیستند، می ‌توانند از پرداخت هزینه معاف شوند.

این معافیت هزینه مبتنی بر توانایی مالی فرد و منابع مالی سازمان زندان‌ها است. بنابراین، سازمان زندان‌ها می ‌تواند براساس اعتبارات و منابع مالی خود، تصمیم بگیرد که افرادی که نمی ‌توانند هزینه استفاده از تجهیزات را پرداخت کنند، از پرداخت آن معاف شوند. تصمیم در این خصوص با تشخیص سازمان زندان‌ها و با رعایت ضوابط و مقررات مربوطه اتخاذ می‌شود

افرادی که به تشخیص سازمان زندان‌ها قادر به پرداخت کامل یا بخشی از هزینه استفاده از تجهیزات پابند الکترونیک نیستند، می ‌توانند از پرداخت هزینه معاف شوند.

این معافیت هزینه مبتنی بر توانایی مالی فرد و منابع مالی سازمان زندان‌ها است. بنابراین، سازمان زندان‌ها می‌تواند براساس اعتبارات و منابع مالی خود، تصمیم بگیرد که افرادی که نمی‌توانند هزینه استفاده از تجهیزات را پرداخت کنند، از پرداخت آن معاف شوند. تصمیم در این خصوص با تشخیص سازمان زندان‌ها و با رعایت ضوابط و مقررات مربوطه اتخاذ می‌شود

شرایط استفاده از پابند الکترونیک چگونه است؟

برای صدور دستور استفاده از پابند الکترونیکی در قوانین ایران، برخی از شرایط زیر الزامی است:

• مدت محکومیت زندانی: استفاده از پابند الکترونیکی تنها برای حبس‌های تعزیری درجه پنج تا هشت (کمتر از ۵ سال) ممکن است. با این حال، طبق قانون مجازات اسلامی، در صورت سپری یک چهارم مدت حبس تا ۲۵ سال، محکوم علیه می ‌تواند درخواست استفاده از پابند الکترونیکی را مطرح کند.
• شرایط قانونی: برای اعمال مقررات مربوط به استفاده از پابند الکترونیکی، باید شرایط قانونی مربوط به تعویق مراقبتی وجود داشته باشد. این شرایط شامل مواد ۴۰ و ۴۱ قانون مجازات اسلامی است که شامل موارد زیر می ‌شود: وجود تخفیفات مربوطه پیش‌بینی اصلاح متهم  جبران ضرر و زیان یا برقراری ترتیبات جبران  فقدان سابقه کیفری موثر
• اجرای دستورات دادگاه: محکوم علیه باید در طول دوران تحت نظارت، دستورات و تدابیر اتخاذ شده توسط دادگاه را اجرا کند.
• رضایت محکوم: استفاده از پابند الکترونیکی باید با رضایت محکوم علیه صورت گیرد. بنابراین، یکی از مدارک لازم برای استفاده از پابند الکترونیکی، رضایت‌نامه محکوم علیه است.
• انجام امور مشخص: محکوم ممکن است به دستور دادگاه متعهد به انجام اموری مانند حضور به موقع در زمان و مکان تعیین شده توسط مددکار اجتماعی شود

نحوه درخواست پابند الکترونیک چگونه است؟

زندانی که شرایط دریافت پابند الکترونیک را دارد، باید درخواست خود را به مددکار زندان ارائه کند و موافقت خود را برای تحت مراقبت الکترونیکی در یک محدوده مشخص اعلام کند.

همچنین، افرادی که هنوز به زندان معرفی نشده‌اند، نیز می ‌توانند از قاضی اجرای احکام تقاضای پابند الکترونیکی نمایند.

قاضی اجرای احکام در صورت موافقت با درخواست و با دریافت پرونده زندانی، درخواست پابند الکترونیکی را با نظر موافق خود به قاضی صادرکننده حکم قطعی ارسال می‌کند.

زمان درخواست پابند الکترونیک چه زمانی است؟

همان ‌طور که بیان شد، قوانین، امکان درخواست پابند قبل از ورود به زندان را فراهم کرده‌اند، بنابراین برخلاف تصور برای درخواست پابند ضرورت ندارد، محکوم در حبس باشد. افرادی که پرونده آن‌ها هنوز منتهی به صدور حکم محکومیت نشده می‌توانند درخواست استفاده از پابند الکترونیکی را به قاضی رسیدگی‌کننده به پرونده، تقدیم کنند. قاضی در صورتی که حکم محکومیت مبنی بر تحمل حبس را صادر کند، می‌تواند به‌جای تحمل زندان، متهم را با رعایت شرایط مذکور به استفاده از پابند الکترونیکی محکوم کند.

طبق آیین‌نامه اجرایی مراقبت‌های الکترونیکی، مانعی برای درخواست پابند قبل از ورود به زندان از سوی قانون‌گذار وجود ندارد.

بند ب ماده ۷ آیین‌نامه اجرایی مراقبت‌های الکترونیک (در مورد معرفی محکوم‌علیه آزاد به مرکز جهت نصب پابند) نیز این نظر را تقویت می‌کند؛ بنابراین ضرورت قانونی، برای معرفی محکوم به زندان و قبول درخواست مراقبت سامانه الکترونیکی وجود ندارد و رویه قضایی نیز در همین جهت است. صورت‌جلسه نشست قضایی استان یزد، در سال ۱۳۹۸ نیز موید این امر است که پس از صدور حکم، اعلام رضایت محکوم برای اعمال این شیوه، کافی است.

محدوده پابند الکترونیک چقدر است؟

محدوده پابند الکترونیکی برای زندانیان ممکن است بسته به قوانین و ضوابط کشور و نظام قضایی مختلف، متفاوت باشد. در بعضی کشورها، سیستم پابند الکترونیکی استفاده می‌شود تا زندانیان را تحت نظر نگه دارد و فعالیت‌های آنان را محدود کند. این سیستم معمولاً شامل یک دستگاه الکترونیکی است که به زندانیان پوشانده می‌شود و موقعیت جغرافیایی آن‌ها را ردیابی می‌کند. در برخی موارد، محدوده فیزیکی پابند الکترونیکی برای زندانیان تعیین می‌شود. اگر زندانی خارج از این محدوده حرکت کند، سیستم هشدار می‌دهد و نیروهای نظامی یا امنیتی ممکن است تلاش کنند تا او را بازداشت کنند. به هر حال، دقت کردن به جزئیات قانونی و مقررات مربوطه در کشور مورد نظر شما بسیار مهم است تا اطلاعات دقیق و به‌روزی درباره محدوده پابند الکترونیکی برای زندانیان دریافت کنید. استفاده از پابند الکترونیکی به عنوان ابزاری برای کنترل مجرمان و افراد تحت نظر، در دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌های قوه قضائیه و سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور پیش‌بینی شده است. با این حال، هیچ قانون مصوب مجلس در این زمینه وجود ندارد.

محدوده مجاز تردد برای افراد تحت نظارت پابند الکترونیکی، به صورت موردی توسط قاضی پرونده یا مقامات ذیصلاح در سازمان زندان‌ها تعیین می‌شود.

این محدوده می‌تواند شامل محل سکونت، محل کار، مراکز درمانی، و سایر مکان‌های ضروری باشد. عوامل مختلفی در تعیین محدوده پابند الکترونیکی دخیل هستند، از جمله:

• نوع جرم ارتکابی
• سابقه مجرم
• میزان خطر فرار یا ارتکاب جرم مجدد
• شرایط خانوادگی و اجتماعی فرد

در برخی موارد، محدوده پابند الکترونیکی به کل شهر یا استان محل سکونت فرد محدود می‌شود. همچنین، ممکن است برای برخی افراد محدودیت‌های زمانی مانند منع تردد در ساعات شب در نظر گرفته شود.

استفاده از پابند الکترونیکی جایگزینی برای حبس نیست و افراد تحت نظارت این پابند، همچنان آزاد هستند. افراد تحت نظارت پابند الکترونیکی موظف به رعایت محدوده‌های تعیین شده هستند و در صورت نقض این محدوده‌ها، با مجازات‌های قانونی مواجه خواهند شد. استفاده از پابند الکترونیکی مزایای همچون کاهش تراکم جمعیت زندان‌ها، کاهش هزینه‌های نگهداری از زندانیان، و کمک به بازاجتماعی شدن افراد را به همراه دارد.

خلاصه مطلب:

پابند الکترونیک، نوعی ردیاب است که برای مراقبت الکترونیک از محکومان به حبس در خارج از زندان استفاده می‌شود. محکومان واجد شرایط با نصب پابندالکترونیک، می‌توانند تمام یا بخشی از مدت زمان حبس خود را خارج از زندان سپری کنند. برای کسب اطلاعات با شماره ۰۹۴۲۶۰۰۱۲۰۲/۰۹۱۹۷۹۶۹۳۶۷ تماس حاصل فرمایید و با وکیل متخصص و وکیل کیفری ارتباط بگیرید.